**Ủ PHÂN XANH HIỆU QUẢ **

(FB TS Chang hoang dã)

Chào các cậu, bài viết trước của tớ về việc phân loại rác được các cậu đón nhận nồng hậu quá 😁, nên tớ nhận được rất nhiều câu hỏi về ủ phân xanh - composting. Tớ đã tập hợp các câu hỏi để trả lời chung trong post này.

Việc ủ phân xanh rất đơn giản, nhưng nó cũng...phức tạp hơn việc chỉ đơn thuần là đào hố hay dùng thùng để đựng thực phẩm và chờ nó thối rữa đó các cậu ạ!

Để có 1 thùng compost thực sự hiệu quả thì nó cần có sự cân bằng giữa nguyên liệu nâu (carbon material: báo, giấy, rơm rạ, lá khô.vv..), nguyên liệu xanh (thực phẩm thừa bỏ đi), không khí và nước. Vì vậy mà khi thùng ủ của các cậu có mùi, ruồi nhặng, kiến v..v. đều do chưa đạt được sự cân bằng này.

Các cậu cũng cần nhớ nhé: thực phẩm thừa nếu đem chôn dưới đất (hay đậy kín trong thùng), trong điều kiện thiếu không khí sẽ sản sinh ra khí methan - một loại khí còn gây hại gấp 26 lần khí CO2 trong việc tạo ra hiệu ứng nhà kính. Vậy nên, nếu các cậu ủ phân xanh để làm giảm khí thải và giảm carbon footprints của bản thân thì tuyệt đối đừng lấp kín hố hay đậy chặt thùng ủ phân nhé!

XEM THÊM NUÔI GIUN THÙNG XỐP

THÙNG Ủ PHÂN CÓ MÙI, THU HÚT RUỒI NHẶNG VÀ DÒI

Đây là câu hỏi tớ nhận được nhiều nhất. Và gần như sau khi hỏi ra thì ai cũng trả lời là do các bạn ý đậy kín nắp thùng. Khi bạn đậy chặt nắp thùng ủ phân, ở điều kiện thiếu không khí thì những vi sinh vật và vi khuẩn hiếu khí có lợi, giúp phân hủy những thực phẩm thừa này không thể sinh sôi và "làm việc" của chúng được. Khi đó, vi khuẩn yếm khí sẽ phát triển, tạo ra mùi hôi thối và thu hút ruồi nhặng.

Ngoài ra, còn có thể có những nguyên nhân như cậu cho quá nhiều rác thực phẩm nhưng không có đủ mùn gỗ, giấy báo.v.v. để hút bớt ẩm, khiến cho thùng ủ của cậu có quá nhiều nước. Ngoài ra, cũng tránh tuyệt đối việc đổ cả nước thải (nước vo gạo, rửa bát.v.v.) vào thùng ủ phân. Để giữ cho môi trường thùng ủ được cân bằng (áp dụng cả cho việc đào hố ủ phân), thì cậu nên giữ tỷ lệ tương đối giữa nguyên liệu nâu và xanh. Một cách đơn giản để chắc chắn không quên là luôn có 1 thùng đựng lá cây khô, mùn gỗ hoặc giấy báo xé nhỏ bên cạnh thùng ủ. Cuối mỗi ngày sau khi đã cho hết thực phẩm thừa thì rải luôn 1 lớp vật liệu nâu lên trên cùng. Đó là lớp trên cùng vừa giúp giữ ẩm, nhưng cũng hút ẩm và làm sạch mùi cho thùng ủ nhà mình.

THÙNG Ủ CÓ KIẾN

Đa phần là do quá khô. Có thể là cho quá nhiều nguyên liệu nâu mà không đủ nguyên liệu xanh. Có thể cho một chút nước và đảo thùng ủ để đảm bảo độ ẩm và cân bằng lượng vật liệu cho vào thùng. Nếu đào hố ủ phân ở ngoài, có thể phun nước trực tiếp rồi đảo. Mặc dù vậy thì kiến cũng giúp quá trình compost diễn ra nhanh hơn, nên nếu có hố ở bên ngoài và không bị quá nhiều kiến thì các cậu cũng không nên lo lắng quá.

NHÀ CÓ QUÁ NHIỀU RÁC

Vài cách giúp việc này:

i) Hạn chế rác thải thực phẩm: Nhà tớ thì thường nấu luôn các loại vỏ có thể ăn được như vỏ cà rốt, vỏ khoai tây .v.v Những thực phẩm thừa như củ quả... có thể đông đá, đến khi đủ nhiều thì nấu lên làm vegetable stock.

ii) Cắt nhỏ thực phẩm thừa sẽ giúp đẩy nhanh quá trình phân hủy. Nhưng tránh dùng máy xay để xay nhé! vì như thế vừa tốn năng lượng lại đưa vào thùng ủ phân quá nhiều nước một lúc, dễ gây tình trạng bốc mùi.

Nếu hai cách trên vẫn không khả thi thì có thể xem xét:

Nuôi giun quế: Giun đẩy nhanh quá trình phân hủy, cũng vô cùng sạch sẽ, dễ làm, và tiện cho các hộ gia đình sống ở khu chung cư. Tham khảo ở: https://tranducmien.vn/thung-nhua-nuoi-giun-2

**Hot Composting: **Loại composting chúng mình thường làm là cold composting. Hot Composting có thể đẩy nhanh quá trình phân hủy lên đến hơn 26 lần, mặc dù nó đòi hỏi nhiều việc hơn và diện tích cũng lớn hơn cold composting.

Đây là trang website tớ thấy vô cùng là kiến thức cho việc compost mà các cậu có thể tham khảo: https://www.thespruce.com/search?q=compost

 Ủ phân Bokashi: sử dụng chế phẩm EM: https://skythanhtran.com/u-phan-huu-co-bokashi-tu-rac-nha-bep/

Nếu bạn có điều kiện kinh tế, có thể sử dụng máy xử lý rác thải nhà bếp (khá là đắt đó!!): https://smartcaravietnam.com/en/

----

XEM THÊM NUÔI GIUN THÙNG XỐP

Cái chết của cây keo 300 tuổi giữa sa mạc Sahara

Xoay sở sống sót gần 3 thế kỷ giữa sa mạc và được mệnh danh là cây "cô đơn" nhất thế giới, cây Ténéré lại có kết cục khó ai lường trước được.

Sa mạc không phải là nơi dễ sống, nhất là với những loài không có khả năng tìm nơi tránh khỏi cái nóng triền miên của mặt trời. Tuy nhiên, một cây keo đã tồn tại trên sa mạc Ténéré (thuộc Sahara) suốt hàng trăm năm. Điều đáng buồn là cái chết của nó lại do con người gây ra.

"Ngọn hải đăng sống" giữa sa mạc

Cây Ténéré là một cây keo sống ở sa mạc cùng tên, thuộc ranh giới Sahara phía đông bắc Niger. Dù nổi danh vì là cây cô đơn, trước kia nó nằm trong một cụm cây lớn hơn. Trên thực tế, hàng nghìn năm trước, khu vực này có lẽ từng được bao phủ bằng rừng. Khi khí hậu thay đổi và mưa ít dần, số lượng cây đã giảm xuống và biến mất.

Khi được ghi nhận lần đầu trong tư liệu của các nhà thám hiểm phương Tây, đây là cây xanh duy nhất trong bán kính 400 km tính từ cây Ténéré, xung quanh chỉ là cát.

Nó trở thành một biểu tượng, cột mốc của địa phương, được các đoàn du mục và khách du hành sử dụng để định hướng trong những chuyến đi mạo hiểm. Suốt hàng trăm năm, các đoàn lạc đà chở muối, chà là và những loại hàng hóa khác đều dừng chân tại cây.

Cây trở thành cột mốc trên mọi bản đồ địa phương. Ảnh: SBS-News.

Cây trở thành cột mốc trên mọi bản đồ địa phương. Ảnh: SBS-News.

Cây trở thành cột mốc trên mọi bản đồ địa phương. Ảnh: SBS-News.

Khi Michel Lesourd, một chỉ huy của quân đội Đồng minh, thấy cây keo này vào năm 1939, ông rất sửng sốt khi biết có thứ sống nổi trông điều kiện khắc nghiệt như vậy. "Người ta phải thấy mới dám tin cây tồn tại. Bí mật của nó là gì? Sao nó có thể tồn tại với sự xuất hiện của những con lạc đà? Sao vô số người Touareg không cắt cành của nó để nhóm lửa pha trà?", ông viết.

Tàn phá cây là điều cấm kỵ với dân du mục. Đó là mệnh lệnh của bộ tộc mà tất cả phải tôn trọng. Hàng năm, người Touareg tụ họp quanh cây trước khi bắt đầu hành trình đi qua sa mạc Ténéré. Cây keo đã trở thành một ngọn hải đăng sống, là dấu mốc cuối cùng trước khi người Touareg rời Agadez đến Bilma, cũng là nơi đầu tiên đón họ trở về.

Chính vì thế, không một cành cây nào bị cắt xuống để nhóm lửa, và lạc đã không được phép ăn lá của Ténéré. Vai trò "hải đăng" và điểm gặp gỡ dẫn đến việc một chiếc giếng được đào ở đây năm 1938. Khi khoan xuống lòng đất để tìm nước, họ phát hiện ra cây sống sót suốt nhiều thế kỷ nhờ bộ rễ đâm sâu 35 m xuống nguồn nước ngầm.

Rễ cây vươn sâu 35 m để đến nguồn nước ngầm. Ảnh: Cabinetmagazine.

Rễ cây vươn sâu 35 m để đến nguồn nước ngầm. Ảnh: Cabinetmagazine.

Cái chết xui xẻo sau 300 năm sinh tồn

Cây keo chỉ cao vài mét, với vài cành còn lá xanh vẫn cố gắng bám chặt lấy sự sống đã trở thành biểu tượng cho sự bền bỉ mà người sống trên sa mạc cần có để sinh tồn. Nhưng hai sự cố không may đã kết thúc cuộc đời của Ténéré.

Vụ va chạm với ôtô đầu tiên của cây xảy ra vào những năm 1940, khi một tài xế bất cẩn đâm vào cây, khiến một trong hai thân cây bị gãy. Anh ta cắt thân gãy đi để che giấu vụ việc. Cây keo có vị trí quan trọng với người địa phương đã bị tổn hại nặng nề, nhưng vẫn sống sót.

Cuộc đời của Cây Ténéré chấm dứt sau hai vụ va chạm. Ảnh: Atlasobscura.

Cuộc đời của Cây Ténéré chấm dứt sau hai vụ va chạm. Ảnh: Atlasobscura.

Một tài xế xe tải khác cuối cùng đã đặt dấu chấm hết cho cây Ténéré. Năm 1973, thân còn lại bị một tài xế người Libya đâm phải và gãy đôi, khiến cây chết hẳn. Một vài người cho rằng anh ta say rượu, nhưng không có bằng chứng cho thấy điều đó là sự thật. Có thể anh ta ngủ gật, hoặc một đám bụi bất ngờ che khuất tầm nhìn. Dù sao, sau gần 300 năm, cuối cùng cây cũng không thoát khỏi số phận như những đồng loại của mình.

Những gì còn lại của cây được đưa về Bảo tàng Quốc gia Niger ở Niamey vào cuối năm đó, một đài tưởng niệm được xây dựng ở nơi cây từng sống. Được làm từ sắt và trông như cột ăng-ten, đài tưởng niệm này khó có thể sánh nổi với vẻ đẹp độc nhất vô nhị của nguyên bản.

Đài tưởng niệm không thể thay thế nguyên bản. Ảnh: Cabinetmagazine.

Đài tưởng niệm không thể thay thế nguyên bản. Ảnh: Cabinetmagazine.

Dù đã chết hơn 50 năm, câu chuyện về Cây Ténéré vẫn được lưu truyền. Sự tồn tại kỳ diệu của nó cuối cùng chấm dứt bởi vận đen. Điều bí ẩn thực sự là tại sao hai tài xế có thể đâm trúng một cây sống duy nhất giữa sa mạc.

Lấy iPhone, nhóm tội phạm vét sạch tiền gửi ngân hàng của nạn nhân

Thay vì trộm iPhone để bán lại, một băng nhóm tội phạm ở Brazil tìm cách mở khóa và lấy tiền trong tài khoản ngân hàng của nạn nhân.

Tại São Paulo, thành phố lớn nhất Brazil, thời gian gần đây xảy ra tình trạng trộm cướp nhắm đến iPhone. Chỉ vài giờ sau khi lấy được máy, tội phạm mở khóa, truy cập vào ứng dụng ngân hàng và đánh cắp toàn bộ tiền trong tài khoản.

Tang vật bị cảnh sát thu giữ trong một đợt truy quét tội phạm trộm cắp điện thoại ở Brazil. Ảnh: Folha de S.Paulo.

Theo trang tin địa phương Folha de S.Paulo, hình thức này xảy ra từ đầu đại dịch và ngày càng nghiêm trọng hơn. Trong câu chuyện được đề cập, một số người bị trộm iPhone 11, iPhone XR, sau đó điện thoại của họ bị mở khóa và mất sạch tiền.

Trước khi xảy ra đại dịch, nạn trộm cắp khá phổ biến ở Brazil. Tuy nhiên, đa số trường hợp sau khi lấy được, những tên trộm sẽ bán lại "chiến lợi phẩm". Giờ đây, tội phạm lại chú ý đến thông tin bên trong máy.

Cơ quan bảo vệ người tiêu dùng Brazil (Procon-SP) tại bang São Paulo lên kế hoạch kiện các ngân hàng, Apple và những nhà sản xuất smartphone khác vì để xảy ra tình trạng này.

"Procon nhận thấy có một băng nhóm tội phạm liên quan đến thiết bị di động. Hoạt động chính của chúng không phải mua bán mà là vượt qua bảo mật để đánh cắp tài khoản ngân hàng. Điều này được thực hiện thông qua một đội quân tin tặc", Giám đốc Procon-SP, Fernando Capez cho biết.

"Những tên cướp chú ý đến lượng thông tin mà mọi người đưa vào điện thoại của họ", cảnh sát trưởng São Paulo, Roberto Monteiro cho biết. Theo quan chức này, thông thường tội phạm chú ý đến điện thoại Android hơn vì dễ mở khóa, tuy nhiên, chúng bắt đầu có khả năng vượt qua hệ thống bảo mật của iOS.

Không rõ làm thế nào các băng nhóm trộm cắp tại Brazil có thể mở iPhone đang bị khóa và vượt qua cả lớp bảo mật trên ứng dụng ngân hàng.

Trả lời về vấn đề này, đại diện 2 ngân hàng lớn nhất Brazil là Brazil Nubank và Itaú Unibanco cho rằng họ thường xuyên cập nhật các bản vá bảo mật cho ứng dụng trên điện thoại.

Liên đoàn Ngân hàng Brazil khẳng định tất cả ứng dụng đều được bảo mật từ quá trình phát triển đến việc sử dụng chúng.

"Khách hàng buộc phải đặt mật khẩu cho các app ngân hàng trước khi dùng. Tất cả dữ liệu trong quá trình sử dụng, bao gồm mật khẩu đều được bảo mật hoàn toàn".

Nếu đang sử dụng iPhone hoặc những dòng điện thoại khác, người dùng nên kích hoạt các hình thức bảo mật như Face ID, mật khẩu trên một số app quan trọng, chẳng hạn email, ghi chú, ứng dụng ngân hàng… và khóa thẻ ngay sau khi phát hiện bị đánh cắp.