Mặc dù không còn mới, nhưng trong thời gian gần đây, các hoạt động lừa đảo núp bóng tuyển cộng tác viên (CTV) bán hàng, CTV đăng bài online lại bắt đầu nở rộ. Đối tượng bị nhắm tới lại chính là những người đang gặp hoàn cảnh khó khăn do đại dịch COVID-19.
Trò lừa không mới
Trò lừa từ việc tìm CTV online đã xuất hiện từ trước đây rất lâu với đủ các loại hình khác nhau, thường gặp nhất đó là tuyển CTV bán quần áo, mỹ phẩm online. Nạn nhân bị nhắm tới là những người có thu nhập thấp, các bà mẹ không có thu nhập hay sinh viên có hoàn cảnh khó khăn muốn kiếm thêm tiền trang trải.
Để tìm con mồi, các đối tượng không ngần ngại đăng bài, chạy quảng cáo trên các nền tảng mạng xã hội, quảng cáo google với các từ khóa khá giống nhau đó là "tuyển CTV tuyến dưới đăng bài bán sản phẩm", "không cần ôm hàng", "không cần bỏ vốn", "được phép trả hàng"… Một công việc khá dễ dàng và tưởng như ăn chắc.
Sau khi đăng ký tham gia, nạn nhân phải cung cấp đầy đủ số điện thoại, Facebook cá nhân sẽ đăng bài và địa chỉ nơi sinh sống. Với những người cảnh giác, chỉ nhận ảnh và bài viết có sẵn rồi đăng tải, sau đó để "công ty" tự chuyển hàng để ăn hoa hồng thì chỉ sau vài đơn hàng, họ sẽ bị "công ty" chặn Facebook và liệt vào con mồi không có tiềm năng.
Nhưng dường như đa phần nạn nhân của hình thức lừa đảo này đều bị mờ mắt trước cách kiếm tiền dễ dàng. Họ sẽ bị các đối tượng liên tục hỏi mua, thậm chí gợi ý đặt các đơn hàng lớn để tặng người thân, gia đình để thêm tin tưởng vào tiềm năng của hình thức kiếm tiền này. Khi đã để lòng tham lấn át lý trí, các nạn nhân sẽ đi vay mượn, xoay xở lấy vốn nhập hàng từ "công ty" để chuyển cho các đơn đã đặt sẵn từ trước đó.
Tuy nhiên, sau khi mất công đóng gói rồi gửi hàng đi, dĩ nhiên đơn hàng đó sẽ không có ai nhận và được trả về cho nạn nhân. Lúc này, nạn nhân sẽ lo sợ và liên lạc với "công ty" để trả hàng. Điều diễn ra tiếp theo đó khá dễ đoán, "công ty" này biến mất không một dấu vết, Facebook thì đã bị chặn và nạn nhân mới nhận ra mình đã bị lừa. Với hình thức này, nạn nhân có thể mất từ hàng triệu đồng cho đến hàng trăm triệu đồng tùy theo sự u mê và khả năng xoay xở tiền bạc của mình.
Bình mới rượu cũ
Sau nhiều năm sử dụng chiêu thức cũ đã bị nhìn rõ, các đối tượng lừa đảo đã bắt đầu xoay sang các hình thức lừa CTV online mới, đó là lợi dụng hình thức thuê người đặt hàng ảo để tăng lượng đơn hàng, nhận đánh giá tốt trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki, Sendo…
Cụ thể, để có được nhiều đơn hàng bán thành công, nhiều đánh giá 5 sao và nhận vị trí tốt trong bảng bán hàng của sàn điện tử, một số cửa hàng đã sử dụng cách thuê người dùng nhiều tài khoản khác nhau để đặt đơn hàng. Họ sẽ mất tiền thuê và tiền ship với mục đích tăng số lượng đơn hàng thành công, tăng uy tín cho shop.
Cách kiếm tiền này là có thật và khá đơn giản, cũng có nhiều công ty hoạt động theo hình thức này để hỗ trợ các shop đang kinh doanh trên sàn thương mại điện tử, công việc này khá đơn giản nên cũng không quá thiếu người làm.
Theo chị N.P.A (Gia Lâm, Hà Nội) một người từng tham gia kiếm tiền nhờ hình thức này cho biết: "Cách thức đặt đơn hàng ảo đó là người đặt hàng sẽ chọn thanh toán trả trước và áp mã giảm giá của sản phẩm, sau đó vài giờ thì chuyển hình thức thanh toán sang COD – ship thu tiền hộ. Địa chỉ giao hàng sẽ được ghi theo yêu cầu của chủ shop. Như vậy chủ shop sẽ thanh toán đơn hàng đó cho mình và mình chỉ nhận % hoa hồng. Tuy nhiên % của công việc này rất thấp, vì chủ shop đã chịu chi phí trả cho sàn. Cách này thường được một số shop mới mở sử dụng để tăng tính cạnh tranh với các gian hàng đã hoạt động lâu".
Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ về cách thức hoạt động của nó. Đó cũng là kẽ hở mà các đối tượng lừa đảo lợi dụng để lừa tiền các nạn nhân, đặc biệt là với những người đang khó khăn, không có tiền trang trải khi bị thất nghiệp vì COVID-19.
Chị L.T.T (Việt Trì, Phú Thọ) cho biết, do cần tiền nên chị T. đã tìm được công việc này trên Facebook. Khi liên lạc với người tuyển dụng qua mạng xã hội, các đối tượng cũng giải thích cho chị T. về cách hoạt động của hình thức đặt đơn ảo này. Tìm hiểu qua Internet, thấy hình thức này có thật nên chị T. yên tâm đăng ký tham gia với mức hoa hồng được hứa hẹn lên tới 10% sản phẩm.
"Họ nói rằng sau khi đặt hàng và thanh toán thì chụp hóa đơn gửi lại, họ sẽ hoàn tiền và trả thêm cho mình tiền hoa hồng. Do lần đầu thử kiếm tiền kiểu này nên tôi cũng chỉ đặt một đơn nhỏ, sau khi thanh toán xong thì không liên lạc được với người tuyển dụng nữa. Do chỉ thử tham gia để xem có kiếm được tiền thật không nên tôi cũng không mất nhiều tiền lắm, vì thế mà cũng cho qua, không làm lớn chuyện", chị T. cho biết.
Mới đây, thủ đoạn mới xuất hiện này cũng được Công an TP Hà Nội cảnh báo. Sau khi chỉ rõ hình thức lừa đảo và nạn nhân các đối tượng nhắm đến, Công an TP Hà Nội đề nghị người dân nêu cao tinh thần cảnh giác trước thủ đoạn lừa đảo mới này.
Khi làm cộng tác viên cho các công ty, doanh nghiệp, đơn vị cung ứng hàng hóa, dịch vụ, người dân cần kiểm tra rõ các thông tin về hàng hóa và đơn vị cung cấp thông qua nhiều nguồn khác nhau để kiểm chứng tính chính xác.
Khi phát hiện ra trường hợp lừa đảo, người dân cần báo ngay cho cơ quan công an để nhanh chóng xác minh, ngăn chặn và xử lý các đối tượng vi phạm theo quy định của pháp luật.
Vẫn có thể bị khởi tố
Theo Luật sư Đặng Văn Cường (Trưởng Văn phòng luật sư Chính pháp, Đoàn luật sư Hà Nội), trước diễn biến dịch bệnh phức tạp, đời sống của nhiều người gặp khó khăn, nhiều người muốn kiếm việc làm thêm online nên các đối tượng xấu cũng lợi dụng điều đó để thực hiện các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng. Nhiều đối tượng cho rằng lừa đảo người khác số tiền dưới 2.000.000 đồng sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Do nhận thức hạn chế như vậy nên các đối tượng càng củng cố niềm tin để thực hiện nhiều hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản với số tiền dưới 2.000.000 đồng đối với một nạn nhân.
Tuy nhiên hành vi được xác định là "ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự, an toàn xã hội" hoặc "đã bị phạt hành chính mà còn vi phạm" thì dù lừa đảo người khác tài sản dưới 2.000.000 đồng thì vẫn bị xử lý hình sự.
Cụ thể theo Khoản 1 - Điều 174 - BLHS năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định như sau:
Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm: Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm; Đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 173, 175 và 290 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm; Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội; Tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ.
Như vậy, trong trường hợp nêu trên nếu cơ quan chức năng có căn cứ cho thấy đối tượng đã lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhiều người, gây bức xúc trong dư luận, hành vi sẽ được xác định là ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự, an toàn xã hội nên dù mỗi nạn nhân bị mất chưa đến 2.000.000 đồng thì vẫn có thể khởi tố vụ án hình sự để xử lý các đối tượng này theo quy định của pháp luật.
Luật sư Đặng Văn Cường cũng cho rằng, trong thời gian dịch bệnh diễn biến phức tạp thì hoạt động lừa đảo trên không gian mạng ngày càng phát triển nhanh chóng hơn. Bởi vậy các cơ quan chức năng cần tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật cho công dân, trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết cho công dân khi tham gia hoạt động trong môi trường mạng, đồng thời kịp thời phát hiện xử lý nghiêm minh các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng để đảm bảo an ninh, an toàn mạng, đảm bảo môi trường lành mạnh cho các hoạt động dân sự, kinh tế, xã hội.
Cảnh báo lừa đảo nhận tiền hỗ trợ từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp
Cảnh báo nhiều thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hệ thống ngân hàng
