Bạn có biết rằng chế độ ăn hàng ngày của bạn ảnh hưởng rất lớn đến xơ vữa động mạch? Đâu là những thực phẩm nên ăn, thực phẩm nào cần tránh để giảm nguy cơ các biến chứng nguy hiểm của xơ vữa động mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé 1. Chế độ ăn có ảnh hưởng đến xơ vữa động mạch như thế nào?
Xơ vữa động mạch: là tình trạng động mạch bị hẹp hoặc bị tắc nghẽn do các mảng xơ vữa động mạch được tạo thành từ các chất béo, cholesterol và các hợp chất khác ngăn cản máu lưu thông đến tim và các cơ quan trong cơ thể. Tình trạng này kéo dài sẽ gây ra các hậu quả nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ thậm chí tử vong
Cholesterol trong cơ thể được tạo ra từ gan và từ nguồn thức ăn từ bên ngoài. Nguồn cholesterol sản xuất tại gan hàng ngày được gọi là nguồn gốc nội sinh và chiếm phần lớn (khoảng 80%), còn từ thức ăn dầu mỡ động vật gọi là nguồn gốc ngoại sinh, chiếm tỷ lệ ít hơn (20%)
Tuy lượng cholesterol trong thực phẩm không ảnh hưởng nhiều đến quá nhiều đến cholesterol toàn phần trong cơ thể, nhưng nó lại ảnh hưởng đến lượng cholesterol tốt và xấu. Việc ăn nhiều thực phẩm chất béo không lành mạnh làm lượng cholesterol xấu tăng lên dễ trở thành các mảng mỡ bám lên trên thành mạch gây xơ vữa động mạch
Do đó, việc điều chỉnh chế độ ăn uống hàng ngày cơ thể giúp bạn kiểm soát lượng cholesterol xấu và tốt trong cơ thể , ngăn ngừa xơ vữa động mạch
2. Thực phẩm nên ăn
Rau củ và trái cây
Chế độ ăn uống cho bệnh xơ vữa động mạch rất cần nhiều rau củ và trái cây vì nó là nguồn thực phẩm chứa nhiều chất xơ, vitamin. Chất xơ giúp hỗ trợ điều hòa rối loạn mỡ máu, loại bỏ 1 phần chất béo và cholesterol hấp thụ vào cơ thể. Vitamin là nhân tố quan trọng giúp giảm nồng độ cholesterol xấu Theo nghiên cứu, những người tiêu thụ rau quả nhiều có rủi ro mắc xơ vữa động mạch thấp hơn 15%
Rau củ và trái cây chứa nhiều chất xơ và vitamin làm giảm nồng độ cholesterol xấu
Một số loại rau củ tiêu biểu
- Tỏi và hành tây: làm giảm cholesterol xấu trong cơ thể. Tỏi còn có đặc tính kháng khuẩn và kháng virus làm giảm bệnh dịch hạch
- Nghệ: Củ nghệ chứa nhiều chất chống oxy hóa có tác dụng ngăn ngừa các rối loạn trong cơ thể bao gồm cả xơ vữa động mạch. Nghệ còn cải thiện lưu thông máu.
- Gừng: Gừng giúp tránh xơ vữa động mạch rất tốt. Nó làm giảm cholesterol, giảm huyết áp và ngăn ngừa xơ cứng động mạch.
- Các loại nấm, mộc nhĩ: có chất Sitosterrin tác dụng ngăn chặn xơ vữa động mạch
- Các loại rau củ có màu đỏ như: bí đỏ, cà rốt, gấc, ớt,…
- các loại rau xanh có màu xanh thẫm như: rau ngót, rau muống, rau mồng tơi, xúp lơ, …
Một số loại trái cây tiêu biểu
- Dứa: Các enzyme bromelain có trong dứa giúp giảm quá trình đông máu, bớt phản ứng viêm và chữa lành vết thương của động mạch. Enzyme này ngăn ngừa sự tích tụ của chất béo, phòng tránh xơ vữa động mạch.
- Đu đủ: Các enzyme papain có trong đu đủ ngăn chặn căn bệnh thầm lặng này.
- Trái cây chứa nhiều vitamin C: Bưởi, cam, quýt, chanh
- Trái cây giàu kali: Chuối, kiwi, đào, nho
Chất béo không bão hòa
Chất béo không bão hòa là chất béo tốt cho cơ thể khi con người tiêu thụ với mức độ vừa phải thường có trong dầu thực vật. Chất béo tốt giúp giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, cải thiện lượng cholesterol xấu và hạn chế tỷ lệ mắc bệnh tim mạch. Một chế độ ăn giàu chất béo không bão hòa đặc biệt lợi cho sức khỏe và sự phát triển của trẻ em.
Một số thực phẩm tiêu biểu chứa chất béo không bão hòa
- Các loại hạt: Hạt hạnh nhân, hạt điều, hạt mè
- Các loại đậu: Đậu Hà Lan, đậu nành, đậu phộng
- Dầu thực vật: Dầu ô-liu, dầu hướng dương, dầu mè, dầu đậu nành
- Các loại bơ: Bơ dừa, bơ hạnh nhân, bơ đậu phộng
- Quả bơ
- Mỡ cá: thường là mỡ cá hồi và mỡ cá thu chứa lượng lớn omega 3 và omega 6 – là những axit béo không no. Chúng có thể giúp giảm cholesterol, ngăn ngừa các bệnh về tim mạch, ổn định huyết áp
Thực phẩm protein ít béo
Đa số mọi người đều nghĩ rằng thịt là nguồn cung cấp protein dồi dào nhất nhưng thực chất protein ở động vật thường có hàm lượng cholesterol cao vì vậy việc tiêu thụ quá nhiều thịt có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch. Sử dụng các thực phẩm chứa protein có lợi cho tim giúp ngăn ngừa nguy cơ đau tim và đột quỵ bao gồm một số thực phẩm tiêu biểu dưới đây
Cá hồi chứa omega-3 là một loại axit béo chưa no rất tốt cho sức khỏe
- Cá ( cá hồi, cá ngừ): Cá là một trong những loại protein hàng đầu giúp ngăn ngừa bệnh tim mạch
- Thịt trắng: Nên ăn các loại thịt trắng như thịt gà, vịt, ngan ( bỏ da) là nguồn protein ít béo bởi chúng có hàm lượng cholesterol thấp
- Trứng: là thực phẩm giàu protein, đặc biệt là lòng đỏ trứng. Theo nghiên cứu của Quỹ Tim quốc gia Úc (NHF) có thể ăn 6 quả trứng mỗi tuần trong chế độ ăn vẫn được xem là tốt cho tim mạch
- Sữa nguyên chất: sữa không đường, sữa tách kem là những thực phẩm chứa protein ít béo cũng được khuyên dùng
Ngũ cốc
Theo một nghiên cứu cho biết, ngũ cốc là sự lựa chọn hàng đầu để giảm cholesterol máu bởi ngũ cốc có giá trị dinh dưỡng cao. Đặc biệt ngũ cốc chứa một lượng chất xơ hòa tan cần thiết cho quá trình đào thải cholesterol dư thừa trong cơ thể.
Thực phẩm ngũ cốc được khuyên dùng nhiều nhất cho người mắc xơ vữa động mạch
- Yến mạch: là loại ngũ cốc nguyên cám rất giàu vitamin, khoáng chất và chất xơ. Thường được sử dụng cho bữa sáng bởi nó cung cấp đủ chất dinh dưỡng, ngoài ra bạn cũng có thể chế biến nhiều món ăn từ yến mạch như cháo yến mạch, yến mạch ăn kèm salad hoa quả hoặc sữa chua tùy sở thích
- Ngũ cốc nguyên hạt: hạt óc chó, hạt hạnh nhân,
- Các hạt lúa mạch: Gồm lúa mạch nguyên hạt, lúa mạch đen nguyên hạt, lúa rừng, lúa miến, kiều mạch, lúa mì nghiền thô,…
- Các loại đậu nguyên hạt: Như đậu nành, đậu xanh, đậu đen xanh lòng, đậu đỏ,…chứa một lượng chất xơ và vitamin rất tốt để giảm cholesterol trong máu
- Gạo lứt: được xem là một dạng ngũ cốc cung cấp tinh bột giúp no lâu
3. Thực phẩm nên tránh
Chất béo bão hòa
Chất béo bão hòa được xếp vào nhóm chất béo xấu, thường có ở mỡ động vật. Một chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa sẽ làm tăng cholesterol xấu trong máu gây ra các bệnh về tim mạch và tiểu đường
Mỡ lợn chứa nhiều chất béo bão hòa sẽ làm tăng cholesterol xấu trong máu
Thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa gồm
- Mỡ động vật: chủ yếu là mỡ lợn
- Bơ động vật: có hàm lượng chất béo cao, khoảng 80%
- Một số loại dầu có nguồn gốc thực vật: dầu cọ, dầu hạt cọ, dầu dừa
- Các loại nước sốt thường ăn kèm salad: Mayonnaise
- Các món chiên xào rán
Thực phẩm giàu protein
Protein (chất đạm) giúp tăng khối lượng cơ bắp, tuy nhiên nếu lạm dụng việc ăn nhiều protein có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan tim mạch.Theo nghiên cứu, những người ăn quá nhiều protein có nguy cơ cao hơn 30% mắc các bệnh về xơ vữa động mạch
Các nguồn thực phẩm chứa nhiều protein
- Thịt đỏ: Thịt bò, thịt lợn
- Các loại thịt chế biến: thịt nguội, thịt hộp, xúc xích
- Phô mai
- Các loại sữa béo: Sữa nguyên kem, sữa có đường, sữa béo, sữa bò tươi
Sử dụng thực phẩm hàm lượng chất béo cao như vậy có thể làm tình trạng xơ vữa động mạch trầm trọng hơn
Đồ ăn nhanh
Đồ ăn nhanh chứa nhiều chất béo và cholesterol gây xơ vữa động mạch, tăng huyết áp và các bệnh về tim mạch.. Ngoài ra một số loại nước có ga hoặc bánh ngọt cũng làm tăng lượng đường huyết trong cơ thể gây nguy cơ tiểu đường
Đồ ăn nhanh chứa nhiều chất béo và cholesterol gây xơ vữa động mạch
Các loại đồ ăn nhanh bao gồm
- Thực phẩm công nghiệp: thịt nguội, xúc xích, thịt xông khói, lạp sườn,…
- Fastfood: Pizza, humberger, gà rán,…
- Thực phẩm đóng gói: mì ăn liền, bún, phở,…
- Nước có ga, bánh ngọt, bánh kem,…
Muối
Khi ăn quá nhiều muối, cơ thể làm việc cân bằng nồng độ dịch thể bằng cách bổ sung nước khiến người ăn mặn uống nhiều nước. Điều này làm tăng dung lượng máu và tăng áp lực lên thành mạch gây nên huyết áp cao, tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ. Bạn không nên ăn quá 1500 mg muối mỗi ngày để đảm bảo sức khỏe tim mạch
4. Ngoài chế độ ăn, người bệnh cần quan tâm đến những vấn đề gì?
Điều trị và ngăn ngừa xơ vữa động mạch
Ngoài chế độ ăn, để ngăn ngừa và điều trị hiệu quả xơ vữa động mạch, bạn cần kết hợp tập luyện thể dục đều đặn và từ bỏ các thói quen xấu như hút thuốc lá, uống rượu bia
Tập thể dục thường xuyên: có thể giúp thúc đẩy quá trình trao đổi chất, thải độc cơ thể, tiêu hao mỡ thừa, làm cơ bắp của bạn sử dụng oxy hiệu quả hơn, cũng như cải thiện lưu thông máu. Nó cũng có thể làm giảm huyết áp cao – một yếu tố nguy cơ chính gây xơ vữa động mạch. Bạn nên luyện tập tối thiểu 30 phút mỗi ngày nếu đó là các bài tập nặng như chạy bộ, bơi lội, leo cầu thang. Hoặc tập 1 tiếng nếu đó là các bài tập nhẹ như đi bộ, yoga. Bạn cũng cần duy trì các bài tập thể thao tối thiểu 3 tháng để đạt hiệu quả tốt trong quá trình trị bệnh và hình thành nên thói quen giúp bạn khỏe mạnh
Bỏ thuốc lá: Nếu bạn hút thuốc – bạn nên bỏ chúng. Chất Nicotin có trong thuốc lá làm tăng nhịp tim và co dãn mạnh gây huyết áp cao – đây là nguyên nhân gây xơ vữa động mạch. Ngoài ra nó cũng là nguyên nhân hàng đầu gây nên các bệnh hiểm nghèo như ung thư phổi, ung thư vòm họng. Hút thuốc có nguy cơ mắc xơ vữa động mạch gấp 5 lần so với người không hút thuốc. Việc bỏ thuốc là vừa bảo sức khỏe của chính bạn và những người thân xung quanh
Hạn chế rượu bia: Chất cồn trong rượu bia có thể gây huyết áp cao nếu bạn sử dụng chúng quá nhiều Bên cạnh đó, nó cũng gây tổn thương nội tạng như gan, dạ dày và nhiều tệ nạn xã hội. Hạn chế sử dụng rượu bia để đảm bảo sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn, bên cạnh đó nó cũng tiết kiệm kinh tế cho gia đình, xã hội
Kết hợp sử dụng thêm các thuốc điều trị giúp làm chậm hoặc đảo ngược tiến trình xơ vữa động mạch. Bạn có thể tham khảo một số thuốc có thành phần statin giúp làm giảm cholesterol xấu, ngăn chặn sự tích tụ mảng bám trong động mạch của bạn
Lưu ý: Tất cả các loại thuốc cần sử dụng theo yêu cầu và chỉ định của bác sĩ để mang lại hiệu quả tốt nhất và tránh gây nên các tác dụng phụ
Xơ vữa động mạch nếu không được chữa trị kịp thời sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe và cuộc sống sinh hoạt của bạn. Bạn nên cùng bác sĩ theo dõi các chỉ số cơ thể như chỉ số cholesterol, huyết áp lượng đường huyết bằng việc kiểm tra sức khỏe định kì. Điều này giúp bạn tránh khỏi nguy cơ mắc xơ vữa động mạch và sống mạnh khỏe, lâu dài
